مخزن چربی گیر رستوران چه کاربردی دارد؟ (+مواد تشکیل دهنده)

مخزن چربی گیر یا گریس تراپ (به انگلیسی: Grease Trap) یا دگریسر، دستگاهی در ظرفیت ۲۰۰ لیتر تا ۵۰ متر مکعب است که برای تصفیه فاضلاب چرب رستوران‌ها استفاده می‌شود.این دستگاه از جنس بدنه پلی اتیلن، فایبرگلاس، بتنی و کامپوزیت تولید می‌شود و سایز آن نسبت به مکانِ استفاده، می‌تواند بزرگ و کوچک باشد. چربی گیرها در رستوران‌ها و آشپزخانه‌های صنعتی کاربرد دارند و مانع از ورود پسماند غذا، روغن و مواد به وجود آمده از شستشوی ظروف به داخل لوله‌های فاضلاب می‌شوند. در صورت عدم استفاده از مخزن چربی گیر، پسماندهایی که توسط رستوران‌ها، هتل‌ها و یا موسساتی که فاضلاب چرب دارند، به صورت انباشته شده در سیستم فاضلاب یا همان اگو تجمع می‌کنند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند مسدود شدن لوله‌ها، بوی بد و محدود شدن جریان فاضلاب می‌شوند. در این بخش، به معرفی انواع مخزن چربی گیر، مزایا و کاربرد آنها، مکانیزم عملکرد آنها، قیمت و خرید و روش استفاده از آنها می‌پردازیم.

مخزن چربی گیر چیست و چه کاری انجام می دهد؟

پساب موجود در آشپزخانه‌ها از چربی، روغن و ذراتی با غلظت بالا تشکیل می‌شود. در ابتدا این مواد وارد لوله‌های فاضلاب می‌شوند و سپس داخل مخزن چربی گیر می‌ریزند و فرآیند آرام‌سازی ذرات در آن انجام می‌شود. در مرحله بعد، چربی و روغن با توجه به سبک بودن وزن، به سطح بالای آب می‌آیند و ذرات معلق به صورت ته نشین در کف مخزن قرار می‌گیرند.

مخزن چربی گیر

در ادامه، پسابی که فاقد چربی و روغن هستند و دارای وزن کمی می‌باشند به سطح بالای آب می‌آیند و به واسطه یک لوله داخلی U شکل، وارد قسمت دوم مخزن چربی گیر می‌شوند. سپس در مرحله آخر، عملیات چربی زدایی نهایی انجام می‌شود تا ذرات نهایی هم از بین بروند و پساب بجا مانده از طریق لوله‌های خروجی از دستگاه چربی گیر خارج شوند. لجن موجود در ته مخزن چربی گیر نیز می‌تواند سالانه از طریق پمپ لجن کش از مخزن خارج شود.

چربی گیر برای آشپزخانه صنعتی و رستوران

آشپزخانه‌های رستوران‌ها، تالارها و ارائه دهندگان غذا، به واسطه تولید چربی و روغن در پساب خروجی از مخزن چربی گیر استفاده می‌کنند. در برخی موارد، به قدری میزان غلظت مواد آلاینده بالا است که برای جلوگیری از گرفتگی چاه و فاضلاب، بدون هیچ تردیدی باید از چربی گیر استفاده شود. به همین دلیل در بسیاری از کشورها، استفاده از چربی گیر در رستوران‌ها و آشپزخانه‌ها از طرف ارگان‌های زیست محیطی و شهرداری، اجباری است.

میزان چربی و روغن فاضلاب بهداشتی، معمولا در سیستم فاضلاب شهری پایین است و نیاز به استفاده از تجهیزات برای حذف چربی به صورت جداگانه ندارد. اما استفاده از این دستگاه برای صنایع غذایی، صنایع لبنی، آشپزخانه‌های صنعتی و رستوران‌ها به منظور پایین آوردن چگالی مواد چرب و روغنی لازم است. مخزن چربی گیر به “چربی گیر رستوران و آشپزخانه” نیز معروف است.

جمع آوری چربی رستوران‌ها و آشپرخانه‌ها

روش‌های شناورسازی چربی‌گیر

به طور کلی، گریس تراپ یا همان چربی گیرها به دو نوع “ثقلی” و “هوای محلول” تقسیم می‌شوند.

چربی گیر با شناور سازی ثقلی (Gravity Separator)

در این چربی گیرها، معمولا از جدا کننده برای حذف چربی، روغن و نفت به صورت نامحلول و غیر امولسیون استفاده می‌شود. فرآیند جداسازی در جدا کننده‌های ثقلی به دلیل تفاوت چگالی یا دانسیته چربی و روغن، نسبت به آب انجام می‌شود. جدا کننده‌های ثقلی معمولا به دو دسته تقسیم می‌شوند: CPI و API.

چربی گیر با شناور سازی به وسیله هوای محلول (Dissolved Air Floatation)

در صورتی که چربی و روغن به صورت محلول و امولسیون در پساب وجود داشته باشد یا اینکه وزن آنها در حدی نباشد که به راحتی روی آب شناور شود، حباب‌های ریز هوا به قطرات چربی و روغن می‌چسبد و به شناورسازی آنها کمک می‌کند. این نوع از روش شناورسازی به روش صنعتی هم معروف است.

انواع مخزن چربی گیر

جنس ماده بکار رفته در مخزن چربی گیر رستوران می‌تواند از سه نوع زیر باشد:

• چربی گیر پلی اتیلن
• چربی گیر فایبرگلاس
• چربی گیر استیل ضد زنگ
• چربی گیر بتنی

انواع مخزن چربی گیر

مخزن چربی گیر پلی اتیلن

پلی اتیلن یک نوع پلاستیک با چگالی بالا است که ماده اولیه آن بسیار مقاوم و مناسب برای ساخت مخازن است. امروزه استفاده از مخازن پلی اتیلن به عنوان مخزن چربی‌گیر امری مرسوم و کارآمد است، همانند مخزن فایبرگلاس در صنعت و تجهیزات مربوط به فاضلاب استفاده می‌شود. از جمله مخازن پلی اتیلنی که در زمینه دفع مواد شیمیایی و پساب‌های فاضلاب از آن استفاده می‌شود، سپتیک تانک است. این مخزن کاربرد زیادی در صنایع مختلف دارند و در انواع ساختمان‌های مسکونی و موسسات استفاده می‌شود. چربی گیر پلی اتیلن، یک نوع سپتیک تانک مخصوص استفاده برای پساب‌های غذا و رستوران‌ها است و عملکرد آن نیز شبیه به این نوع مخزن است.

مزایای مخزن چربی گیر پلی اتیلنی

اصلی‌ترین مزیت چربی گیر پلی اتیلنی، مقاومت این محصول در برابر بارهای وارده از سمت خاک است. این نوع چربی گیرها، در رستوران‌ها، آشپزخانه‌ها، شیرینی پزی‌ها، تالارها، رستوران‌های مجموعه‌های تجاری و هر نوع مکانی که در آن پخت و پز انجام می‌شود، مناسب است. از دیگر مزایای چربی گیر پلی اتیلنی، دفن شدن این مخزن در زیر خاک است. مزیت‌های مخزن چربی گیر پلی اتیلن در لیست زیر قرار دارد:

• نصب و راه‌اندازی آسان
• قابل حمل و نقل
• قابلیت ساخت در ابعاد مختلف
• ایزولاسیون و بدون بو (به دلیل وجود ماده EPDM در مخزن)
• مقاومت بالا در برابر خوردگی
• پوشش ضد اشعه فرابنفش و نور خورشید
• طول عمر بسیار طولانی
• عدم نیاز به عایق کاری
• دارای ونت (هواکش) برای دفع بو
• دارای سبد آشغال‌گیر

اجزای تشکیل دهنده مخزن چربی گیر پلی اتیلن

• ورودی و خروجی سبد آشغالگیر
• ونت خروجی گاز متان
• دریچه برای خروج چربی
• پکینگ مدیا
• دریچه برای خروج چربی

مخزن چربی گیر فایبرگلاس

فایبرگلاس به دلیل داشتن خاصیت چربی گریزی، یکی از بهترین متریال‌هایی است که می‌توان از آن برای تولید مخزن چربی‌گیر استفاده کرد. مخزن چربی گیر فایبرگلاس مورد توجه بسیاری از افراد فعال در این صنعت است و از الیاف فایبرگلاس، رزین پلی استر غیر اشباع و مواد رنگی تولید می‌شود. چربی گیر فایبرگلاس دارای سه بخش است:

1. سبد آشغالگیر (به منظور جداسازی ذرات جامد از فاضلاب)
2. مواد جامد رد شونده از حوضچه چربی و تجزیه به مرور آنها
3. پکینگ از جنس PVC (تغییر ناگهانی جریان فاضلاب از حالت افقی به عمودی که مانع از فرار چربی برای لوله خروجی فاضلاب است.)

مزایای مخزن چربی گیر فایبرگلاس

• هزینه پایین
• استحکام بالا
• وزن سبک
• طول عمر زیاد
• قابلیت مونتاژ و نصب در محل
• جابجایی راحت
• بدون بو
• مجهز به سبد آشغالگیر
• دارای خاصیت چربی گریز و آب‌دوستی
• دارای پوشش فرابنفش در برابر نور خورشید
• عدم نیاز به عایق کاری

انواع مخزن چربی گیر فایبرگلاس

مخازن چربی گیر فایبرگلاس به ۳ دسته مختلف تقسیم می‌شوند، در ادامه این مخازن را معرفی می‌کنیم:

چربی گیر فایبرگلاس زیر سینکی

ساده‌ترین مدل چربی گیر فایبرگلاس، چربی گیر زیر سینکی است که از نظر اقتصادی هم بسیار مقرون به صرفه است. چربی گیر زیر سینکی در زیر سینک ظرفشویی یا بر روی زمین نصب می‌شود و زمانی که پسماندهای مواد غذایی وارد چربی گیر زیر سینکی می‌شوند، در فرآیندی مشخص آنها را تصفیه کرده و سپس از لوله تخلیه خارج می‌سازد.

فرآیند تخلیه چربی گیر زیر سینکی شامل سه لایه مختلف است: در ابتدا قسمت جداساز مخزن چربی گیر، جدا می‌شود و در همانجا می‌ماند، سپس ذرات دیگر در لایه زیرین جمع می‌شود و آب شفاف و تصفیه شده از چربی، زیر مخزن توسط یک لوله خروجی خارج می‌شود. در برخی از چربی گیرهای زیر سینکی، صافی‌هایی وجود دارد که مانع از ورود ذرات معلق و جامدات فاضلاب به داخل آب می‌شود.

این مخازن چربی‌گیر باید به طور مداوم هر ۲ یا ۴ هفته تمیز شوند، در غیر اینصورت چربی‌ها و مواد جامد روی هم انباشته شده و سبب آسیب دستگاه می‌شود. شستشو می‌تواند با محلول‌های تجزیه کننده چربی هم انجام شود که به این فرآیند ‘دوزینگ’ هم گفته می‌شود.

چربی گیر فایبرگلاس دفنی

این نوع چربی گیر به دستگاه “چربی گیر رستورانی” هم معروف است، رستوران‌های بزرگ برای شستشوی ظروف از ماشین‌های ظرفشویی و همینطور گاها برای کفشورهای آشپزخانه هم از ماشین‌های لباسشویی استفاده می‌کنند. به همین دلیل لوله‌های فاضلاب آنها از مقادیر زیادی چربی و مواد زائد پر می‌شود، چربی گیر دفنی در این شرایط کاربرد دارد و یکی از معیارهای اخذ پروانه فعالیت برای رستوران‌ها و فودکورت‌ها به شمار می‌رود.

چربی گیر فایبرگلاس مدولار

این نوع چربی گیرها برای مکان‌های بزرگ مناسب است، مانند: کارخانه‌های تولید کنسرو یا کارواش‌ها. چربی گیر مدولار ابعاد بسیار بالایی دارد و قطعات آن در محل، نصب و مونتاژ می‌شود.

مخزن چربی گیر استیل ضد زنگ

این نوع مخزن، بهترین مخزن برای استفاده به عنوان چربی گیر است، مقاومت بسیار بالایی دارد و خاصیت فلزی آن بوی آلودگی را از بین می‌برد، اما قیمت مخزن چربی گیر از نوع ضد زنگ بسیار بالا است، به همین دلیل مورد توجه و استقبال اکثریت قرار نمی‌گیرد. از مزایا و معایب این نوع مخزن، می‌توان به هزینه‌های تمیزکاری و شستشوی مخزن چربی گیر استیل که پایین است، اشاره داشت؛ اما در صورتی که عملیات تمیزکاری و ضدعفونی به خوبی در آن انجام نشود، چربی‌ها در بدنه این مخزن می‌مانند و باعث ایجاد زنگ زدگی در آن می‌شوند که حساسیت نگهداری آن را بالا می‌برد. برای پاک کردن مواد زائد و پسماندها، باید از کاردک و اجسام نوک تیز استفاده کرد که در نتیجه باعث ایجاد خراش و تراشیدگی در این مخزن می‌شود. از معایب دیگر مخزن چربی گیر استیل، وزن سنگین است و معمولا عملیات تعویض و جایگزینی این مخازن بسیار دشوار انجام می‌شود، این در شرایطی است که طول عمر این مخازن ۱۰ تا ۱۵ سال است.

مخزن چربی گیر

مخزن چربی گیر بتنی

این نوع چربی گیر، قدیمی‌ترین مخزن چربی گیر است که ساخت بدنه آن از سیمان تیپ ۵ و ضد سولفات استفاده می‌شود، اما نکته قابل توجه اینکه حتی این نوع سیمان هم در مقابل خورندگی و تجزیه ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی دوام نخواهد آورد. عمر مخزن چربی گیر بتنی بین ۵ تا ۱۰ سال است و از ضعف‌های زیادی برخوردار است که خوردگی سریع لوله‌کشی و بهره وری کمی در این فرایند دارد.

تمیزکاری مخزن چربی گیر

تمیزکاری دستگاه چربی گیر در مراحل زیر انجام می‌شود:

1. ابتدا درب مخزن را برداشته و آشغالگیر تعبیه شده در این قسمت را از آن بیرون می‌کشیم.
2. با تکان دادن این آشغالگیر، تمامی دانه‌های غذایی مانند برنج و نخود و دیگر مواد را درون کیسه زباله می‌ریزیم.
3. با استفاده از کفگیر یا بیلچه‌ای که تیز نباشد، در حالتی که به بدنه دستگاه صدمه نخورد، روغن شناور در قسمت اول دستگاه را جمع آوری می‌نمائیم.
4. سه مرحله بالا را تکرار می‌کنیم تا لایه مخزن دیده شود.

سوالات متداول