مخزن آب رادیاتور یا منبع آب خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟

مخزن آب رادیاتور، یکی از قطعات سیستم رادیاتور خودرو است که به خنک نگه داشتن موتور و سیستم خنک کننده موتور کمک می‌کند. این مخزن، باعث کاهش فشار رادیاتور و تنظیم شدن فشار مایعات در رادیاتور می‌شود. مخزن آب رادیاتور، در واقع یک مخزن آب انبساط است که در سیستم خنک کننده ماشین قرار می‌گیرد و فشار اضافی سیالات گرم شده را متعادل می‌کند. نبود این مخزن، می‌تواند منجر به ترکیدن و انفجار لوله‌های آب رادیاتور شود. در این قسمت، به بررسی منبع آب رادیاتور خودرو، دلیل نیاز به این مخزن، وظایف مخزن آب رادیاتور، اجزای تشکیل دهنده، علائم خرابی (آیا نیاز به تعویض است یا نه)، مزایای آن می‌پردازیم.

مخزن آب رادیاتور ماشین چیست؟

منبع انبساط (Expansion Tank) مخزنی است که فشار اضافی سیالات گرم شده را بالانس کرده و کمبود آبِ در حال گردش، درون سیستم‌های حرارت مرکزی را جبران می‌کند. مخزن رادیاتور ماشین (Car Radiator)، یک مخزن آب انبساط است که نقش بسیار مهمی در عملکرد رادیاتور خودرو دارد. این مخزن، اصلی‌ترین بخش رادیاتور ماشین است و در صورتی که وجود نداشته باشد، خودرو در مدت زمان بسیار کمی منفجر خواهد شد.

گنجایش یک مخزن انبساط خودرو حدود ۲ لیتر و همینطور جنس آن از پلاستیک است. رادیاتور، به عنوان بخشی از سیستم خنک‌کننده موتور عمل می‌کند. این دستگاه، حرارت را از مایع خنک‌کننده‌ای که از موتور عبور می‌کند، جذب می‌کند و سپس به وسیله فن یا پنکه، آن را به بیرون از موتور هدایت می‌کند. شکل ظاهری مخزن آب رادیاتور، مسطح و پر از شیار می‌باشد و در قسمت جلویی کاپوت قرار گرفته است. رادیاتور خودرو بر خلاف دیگر قطعات، عمر نسبتا طولانی دارد و از آنجایی که شبکه‌های رادیاتور خودرو بسیار باریک است، ممکن است رسوباتِ ته نشین شده، باعث ایجاد اختلال در عملکرد رادیاتور شوند.

مخزن آب رادیاتور

کاربردهای منبع انبساط خودرو

مخزن انبساط ماشین به “خنک کننده مخزن سرریز” هم معروف است. این مخزن با گرم شدن مایع خنک کننده درون رادیاتور، بلوک و شیلنگ‌ها را منبسط می‌کند و باعث ایجاد فشار در داخل سیستم می‌شود. این فرآیند، در زمان جوش آوردن بیش از حد موتور، با باز شدن سوپاپ فشار از طریق شیلنگ سر ریز، وارد منبع انبساط می‌شود و از هدر رفتن آب جلوگیری می‌کند. در این شرایط، آب‌بندی بسیار اهمیت دارد و فشار رو به رشد می‌تواند باعث انفجار شود، بنابراین درپوش‌های مخزن رادیاتور را به یک دریچه مجهز می‌کنند تا در فشار صحیح و درست آزاد شود و مقدار مایع خنک‌کننده از طریق سوپاپ فنر درب رادیاتور به مخزن سرریز می‌شود، سپس این مایع به سمت منبع انبساط هدایت می‌شود و دمای موتور را در بازه ۸۲ تا ۸۷ درجه سانتی‌گراد باقی نگه می‌دارد.

فشار مایع پس از خنک کاری، مانند پیستون یک سرنگ عمل کرده و به صورت خودکار به داخل سیستم از طریق لوله‌های سیستم خنک‌کننده به رادیاتور برمی‌گردد. در خودروهای امروزی از منبع انبساط به عنوان مخزن سرریز آب نیز استفاده میگردد. بدین صورت که به هنگام جوش آوردن بیش از حد موتور، آب اضافی رادیاتور با باز شدن سوپاپ فشار از طریق شیلنگ سر ریز وارد منبع انبساط شده و از هدر رفتن آن جلوگیری می کند.

اجزای منبع انبساط خودرو

هر منبع انبساط خودرو از سه بخش تشکیل شده است. این بخش‌ها عبارتند از:

1. قطعه بالایی (رزوه دار) که محل مونتاژ درب منبع انبساط و همچنین راهگاه ورودی آب است.
2. مغزی داخلی (این قطعه به عنوان فشار شکن عمل می کند.)
3. قطعه پایینی منبع انبساط (محل راهگاه خروجی آب)

آیا تمام خودروها دارای منبع انبساط هستند؟

موتور خودرو دارای ۲ نوع سیستم خنک کننده می‌باشد:

1. سیستم خنک کاری مدار باز (عدم وجود منبع انبساط)
2. سیستم خنک کاری مدار بسته (دارای منبع انبساط)

خودروهای قدیمی، فاقد مخزن انبساط بودند و مقداری از فرآیند انبساط در خود رادیاتور این اتومبیل‌ها رخ می‌داد و این فرآیند معمولا یک اینچ یا بیشتر، هوا را در بالای مخزن رادیاتور نگه می‌داشت. به همین دلیل در خودروهای قدیمی، وقتی فشار در سیستم خیلی زیاد می‌شد، ابتدا هوا از درپوش رادیاتور خارج و سپس مایع خنک‌کننده روی زمین تخلیه می‌شد.

از دیگر مخازنی که برای سر ریز شدن آب در آن عملکردی البته متفاوت نسبت به مخزن انبساط استفاده شده است، مخزن کولر آبی است. این مخزن در زمان سر ریز شدن آب به کمک شناور آب؛ آب را کنترل می‌کند تا مخزن بیش از اندازه پر نشود و از خرابی کولر آبی جلوگیری می‌کند.

انواع رادیاتور ماشین

• فلزی
• پلاستیکی
• آلومینیومی

اجزای تشکیل دهنده رادیاتور آب ماشین

• مخزن رادیاتور
• پروانه
• ترموستات
• واترپمپ (پمپ آب)
• لوله‌های ورودی و خروجی
• تسمه پروانه
• درب رادیاتور
• مایع خنک کننده

اجزای رادیاتور ماشین

رادیاتور ماشین چگونه کار می‌کند؟

زمانی که خودرو روشن می‌شود؛ واتر پمپ، مایع خنک کننده را به داخل پیشرانه و بخش‌های لازم برای خنک‌کاری می‌کشد. این مایع، پشت ترموستات جمع می‌شود تا دمای تعیین شده خودروی مورد نظر را پیدا کند، سپس ترموستات باز می‌شود و آب بر اثر فشار واتر پمپ به سمت مخزن رادیاتور حرکت می‌کند. مخزن رادیاتور، دمای آب را در هنگام برخورد به پره‌های مخزن و همینطور در نتیجه‌ی برخورد با هوای خنکِ جلوی خودرو، مجدد به صورت خنک شده و با فشار پایین وارد بخش‌های مورد نیاز می‌کند.
هر خودرویی محدوده دمایی مشخصی دارد. بدین منظور همانطور که رادیاتور نقش جلوگیری از احتراق خودرو را دارد، نگه داشتن دمای هوا، در محدوده مشخص شده از طرف سازنده خودرو، باعث عملکرد بهتر خودرو می‌شود. دمای مناسب برای بهترین حالت عملکرد موتور ۸۰ درجه سانتی‌گراد است.

برای حفظ و نگهداری رادیاتور خودرو، بهتر است آب درون آن را به طور پیوسته تعویض کنید، خصوصا زمانی که آب درون رادیاتور دچار آلودگی و رسوب ناشی از زنگ‌زدگی شده باشد. برای شستشوی رادیاتور، باید شیر تخلیه آب را باز کنید، سپس کمی خودرو را روشن بگذارید تا آب از طریق شیلنگ‌ها جمع‌آوری شود. بهتر است از آب لوله کشی استفاده نکنید، زیرا این آب در مخزن رادیاتور، ته نشین می‌شود و مایع درون رادیاتور را به صورت آماده تهیه کنید.

همه چیز درباره مخزن شیشه شور خودرو

بیشتر بخوانید

علائم و نشانه‌های خرابی مخزن انبساط خودرو

امروزه در صورت بروز مشکلاتی مانند کم آب شدن رادیاتور، چراغ چک خودروها روشن می‌شود. اما خرابی مخزن آب رادیاتور می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که اصلی‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

• نشتی داشتن مخزن (آسیب دیدن یا سوراخ شدن)
• هوا گرفتن مخزن (رسوب گرفتن)
• هرز شدن درب مخزن
• جوش آوردن رادیاتور به علت نداشتن ضد یخ
• خرابی پمپ آب
• عدم وجود آب در موتور
• سوختن فیوز و از کار افتادن فن رادیاتور
• سوختن بخش یا همه سیلندر یا اجزای آن

جوش آوردن رادیاتور ماشین